در این مقاله می‌خواهیم بزرگترین پروژه‌ی استفاده مجدد (reuse) جهان را بررسی کنیم. کشور لهستان دارای قلمروهای جغرافیایی و قبایل فرهنگی متنوعی است که قدمتی هزاران ساله را در بر می‌گیرند. شهرها و شهرک‌های آن منعکس کننده طیف کاملی از سبک‌ها، از معماری رومانسک تا احیای گوتیک و ساختارهای مسکونی و تجاری پست مدرنیستی هستند. این کشور علاوه بر توپوگرافی منحصر به فرد و بافت شهری غنی، 17 مکان میراث جهانی یونسکو را در خود جای داده است. با این حال، یک سایت از بقیه متمایز است و به کشور موقعیت سلطنتی داده است. یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین مین‌های زیرزمینی معدنی که در زیر رودخانه مالینوکا، درست خارج از شهر کراکوف، قرار گرفته است. به یک مجتمع گسترده و فراگیر تبدیل شده است. از یک مرکز سلامتی طبیعی گرفته تا یک کلیسای منزوی و یک سکوی بانجی جامپینگ زیرزمینی، این پروژه عظیم استفاده مجدد تطبیقی، معدن نمک Wieliczka است. در این مقاله به کاخ سفید در لهستان خواهیم پرداخت. با مازستا همراه باشید تا جزییاتی از این کاخ را در معدن نمک Wieliczka ارائه کنیم.
کاخ سفید در لهستان
معدن نمک Wieliczka معروف به “یکی از معجزات هفت گانه لهستان”، به دوران نوسنگی میانی باز می گردد. باستان شناسان آثار نمکی ماقبل تاریخ را کشف کردند که تقریباً 5.5 هزار سال قدمت داشتند، جایی که ساکنان Wieliczka امروزی مواد آب نمک مانند را از چشمه های سطحی بیرون آورده و در گرمای آتش خود تبخیر کردند تا نمک ایجاد کنند. صدها سال بعد، پختن بیش از حد نمک، چشمه‌های شور را خشک کرد که ساکنان را مجبور به ساختن چاه‌هایی برای عمیق‌تر کردن آنچه از آن‌ها باقی مانده بود، کرد. مدت کوتاهی پس از حفر این چاه ها، مردم اولین بلوک سنگ نمک را کشف کردند که آن‌ها را به حفاری عمیق تر و کشف یک ماده گران‌بها و خام جدید تشویق کرد.
نمک به یک گنجینه ملی گران‌بها تبدیل شد و ساختار زمین شناسی زیرزمینی زیبای معدن Wieliczka در هیچ کجای جهان یافت نشد. در نیمه دوم قرن سیزدهم، ویلیچکا به عنوان بزرگترین تولید کننده نمک در لهستان شناخته می شد و به همین دلیل نام آن را (نمک بزرگ). به حدی که سود حاصل از فروش نمک یک سوم کل درآمد خزانه داری لهستان را تشکیل می داد.
زحمت، نبوغ و خلاقیت زیادی در این معدن صرف شد. تا پایان قرن پانزدهم، نمک در عمق 64 متری زیر سطح زمین استخراج می‌شد که سطح اول امروزی است. با گذشت هر قرن این معدن بزرگ‌تر می‌شد، تا جایی که به یکی از بزرگترین شرکت‌های اروپا تبدیل شد که غذاخوری و پناهگاه‌های کارمندان خود را دارد. تا قرن هفدهم معدن در سه سطح حفاری شده بود و با توجه به برنامه ریزی شهری بالای آن پیش نویس شده بود. چند دهه بعد، روش‌ها، تجهیزات و گردشگران جدید به همراه بازدیدکنندگان جدید و سیاستمداران عالی رتبه وارد معدن شدند و عظمت این مجموعه را تا قرن بیستم حفظ کردند.
پس از جنگ جهانی دوم بود که تولید نمک به اوج خود رسید و مردم از سرتاسر جهان از تاریخ و اهمیت فرهنگی این مکان آگاه شدند، نگهداری این معدن به چالشی بزرگ تبدیل شد. اگرچه سود زیادی را به همراه داشت، اما تمرکز اصلی دولت حفظ این مکان برای نسل های آینده بود، ایده ای که دستیابی به آن کم کم دشوار می‌شد. در سال 1964، معدن 9 سطحی (327 متر زیر زمین) دیگر برای استخراج سنگ نمک مورد استفاده قرار نگرفت و به جای آن به تولید صنعتی نمک تبخیر شده متوسل شد. در سال 1978، یونسکو این مکان را در فهرست میراث فرهنگی و طبیعی جهانی قرار داد و در سال 1996، تصمیمی برای پایان نامحدود تولید نمک صنعتی در ویلیچکا گرفته شد و این مکان به عنوان امروزی مورد استفاده قرار گرفت.
پس از مکان هایی که نمک استخراج شده چه چیزی باقی مانده است؟ از آنجایی که نمک دیگر در ویلیچکا استخراج نمی‌شود، اتاق‌ها و راهروهای آن در حال حاضر در حال بازسازی هستند و برای بازدید از مناظر، نمایش‌ها، شفای جسمانی، دعا و ضیافت‌های سلطنتی در دسترس هستند. به جای حفاری نمک، امروز معدنچیان هنوز در محل کار می‌کنند تا این بنای تاریخی را حفظ کنند. در طول بیش از 700 سال، 26 شفت در ویلیچکا زده شد. در واقع، هزارتو به قدری عظیم است که بازدیدکنندگان تنها به 2 درصد از سایت دسترسی دارند.
یکی از امکانات اصلی ارائه شده در محل، تفریح سلامت است. بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن سینوس‌ها و گلو، آسم، برونشیت و ذات‌الریه از ویژگی‌های منحصربه‌فرد ریزاقلیم زیرزمینی بهره می‌برند.
هوای داخل معدن از یک سری راهروهای نمکی عبور می‌کند که آلاینده‌های موجود در سطح را از بین می‌برد. در سال‌های 2019 و 2020، بیماران COVID-19 از معدن نمک Wieliczkaدیدن می‌کردند تا ریه‌های خود را درمان کنند.
هر اتاقک سایت دارای عملکرد و چیدمان فضایی منحصربه‌فردی است که داستان چگونگی شکل‌گیری معدن و همه افرادی که در آن قدم گذاشته‌اند را بیان می‌کند. برخی به عنوان مکان‌هایی با لوسترهای مجلل استفاده می‌شوند، در حالی که برخی دیگر به کلیساها یا میخانه‌های خارق العاده تبدیل شده‌اند.
یک اتاقک با ارتفاع 36 متر اکنون به عنوان اولین بانجی جامپ زیرزمینی و بالون هوای گرم در جهان استفاده می‌شود. بازدیدکنندگان می‌توانند دو مسیر مختلف را انتخاب کنند، یا مسیر توریستی، که آن‌ها را در اتاق‌های ذکر شده در بالا به سفر می‌برد، یا مسیر معدنچیان که در یک تجربه‌ی چالش برانگیز و چندحسی به بازدیدکنندگان اجازه می‌دهد در هزارتوهای نمک زیرزمینی بگردند و فعالیت های معدنی انجام دهند.
دیوارها و سقف اتاق‌هایی که به‌عنوان تالارهای ضیافت، محل برگزاری رویدادها و کلیساها استفاده می‌شوند در حالت خام و طبیعی باقی مانده‌اند و با لوسترهای کریستالی و کف‌پوش‌های چوبی تکمیل شده‌اند. در برخی از اتاق‌ها، مانند کلیسای سنت کینگا، مجسمه‌های نمکی و نقش برجسته‌های کف قرن‌ها پیش توسط کارگران معدن ساخته شده است.
