به تازگی شاهد معرفی مادربردهای تازه وارد مبتنی بر چیپست پرچمدار Z690 بوده ایم. بدون شک بسیاری از کاربران هستند که خواهان اطلاع از تفاوت عملکرد بین چیپست های رده بالای اینتل در نسل های پیشین و کنونی هستند. در این مطلب به سراغ مقایسه سه چیپست اصلی اینتل یعنی Z690، Z590 و Z490 خواهیم رفت. با مازستا همراه باشید.
تفاوتی نمی کند که سیستم شما در بخش رندرینگ، ایستگاه کاری و مهندسی و یا گیمینگ مورد استفاده قرار گیرد. امکانات و ویژگی های چیپست یا همان PCH می تواند برای تمامی سیستم ها مهم و حیاطی باشد.
تفاوت چیپست های اینتل Z690، Z590 و Z490 چیست؟ به همراه شماتیک فنی
یکی از ویژگی های برجسته چیپست های اینتل به نسبت AMD، توان حرارتی پایین تر است. به عنوان مثال چیپست X570 که پرچمدار کنونی AMD است، در اکثر مدل ها به یک فن و هیت سینک برای خنک سازی نیاز دارد که در اینتل این مسئله به دلیل توان حرارتی پایین منتفی است. چیپست های فوق برای چه نسلی هستند؟ خواهیم دید:
چیپست Z490 برای پردازنده های نسل دهم و یازدهم
چیپست Z590 برای پردازنده های نسل دهم و یازدهم
چیپست Z690 برای پردازنده های دوازدهم و سیزدهم
مورد آخر که می دانیم با سوکت LGA 1700 همراه است، می تواند به مانند گذشته میزبان دو نسل از پردازنده های اینتل باشد؛ با این وجود در ابتدای کار تنها پردازنده های نسل دوازدهم در بازار حضور دارند.
برای درک بهتر از تفاوت چیپست ها، بهتر است که در ابتدا به طور سطحی و جزئی به کاربرد چیپست در مادربردها بپردازیم. تفاوتی نمی کند که با یک مادربرد لپ تاپ و یا دسکتاپ طرف باشیم؛ تمامی آنها دارای دو چیپست هستند که یکی به صورت مجزا بر روی مادربرد تعبیه شده و دیگر که در پردازنده ها مجتمع شده و از روی مادربرد حذف شده است.
کاربرد چیپست در مادربردها بسیار حساس و مهم است؛ آنها وظیفه هماهنگی سخت افزارها، راه اندازی ماژول های رم، درایوهای ذخیره سازی، گذرگاه های PCI-E، هماهنگی پردازنده و هندل آن بر روی مادربرد، درگاه های ورودی و خروجی، چنل های رم، شبکه بدون سیم وای فای و … را دارد. چیپست های اینتل از یک گذرگاه موسوم به DMI برای ارتباط با CPU استفاده می کنند که در سال های اخیر چند نسل از آن معرفی شده و دارای پهنای باند بسیار زیادی هستند.
هر سه چیپست از بالاترین مدل های هر پلتفرم هستند که می توانند تا 128 گیگابایت حافظه رم را پشتیبانی کنند؛ با این وجود Z690 اولین چیپست در جهان است که می تواند از رم های DDR5 نیز پشتیبانی کند. همچنین Z590 و Z490 با گذرگاه های PCI-E 3.0 و PCI-E 4.0 سازگار هستند و این در حالی است که Z690 با PCI-E 5.0 سازگاری دارد.
تفاوت چیپست های اینتل Z690، Z590 و Z490 چیست؟ به همراه شماتیک فنی
نکته جالب توجه آن است که Z490 از 8 درگاه نسل سوم SATA پشتیبانی می کند؛ اما Z690 و Z590 این تعداد را به 5 عدد محدود کرده اند که دلایل آن پیشرفت های دنیای سخت افزار، حذف درایو نوری از بسیاری از سیستم ها و تغییر فضای ذخیره سازی از هارد به اس اس دی M.2 است.
شایان ذکر است که شماتیک چیپست های درون متن به معنی آن نیست که تمامی ویژگی ها تنها در همین تعداد خلاصه می شود؛ برخی از سازندگان مادربرد برای کنترلر درگاه های بیشتر USB از کنترلرهای مجزا استفاده می کنند. همچنین برخی از کنترلرها نیز در CPU قرار گرفته است. استفاده از تمام ویژگی های فوق بستگی به سازنده مادربرد و نوع مادربرد تولید شده دارد.
تفاوت چیپست های اینتل Z690، Z590 و Z490 چیست؟ به همراه شماتیک فنی
برخی از سازندگان در تلاش هستند تا از اکثر ویژگی های چیپست و کنترلر پردازنده استفاده کنند. اینتل در چیپست Z690 تعداد گذرگاه های USBمدرن مانند USB 3.2 Gen 2x را افزایش داده است. مسیر ارتباط DMI Version نیز پس از 4 سال به نسخه 4 بروزرسانی شده است.
همچنین تعداد مسیرهای PCI Express در کنترلر پردازنده از 16 به 20 گذرگاه افزایش یافته است. شاید به همین علت باشد که بیشتر مادربردهای Z690 با حداقل سه ماژول SSD M.2 همراه هستند. در کنترلر PCH نیز این تعداد از 24 به 28 عدد افزایش یافته است. بسیاری از موارد در چیپست های Z590 و Z690 مشابه بوده اما مهم ترین تفاوت های آنها پشتیبانی از رم های DDR5، گذرگاه PCI-E 5.0، افزایش لاین های PCI-E، کنترلرهای USB و مسیر DMI است. حال که با تفاوت های حیاتی بین چیپست های Z690، Z590 و Z490 آشنا شده اید، می توانید مادربرد خود را به شیوه ای بهتر انتخاب کنید.
