معماری اعراب از نگاه غربی‌ها

در پروژه‌‌های مسکونی اخیر اهمیت وارد کردن طبیعت به خانه و داشتن فضاهای سبز، دیوارهای سبز، معماری بیوفیلیک یا حیاط‌های داخلی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و این نیاز به ویژه در کشورهایی که آب و هوای خشک دارند شدت می‌گیرد. زمانی که به معماری کشورها‌ی خاورمیانه می‌نگریم در ایجاد حیاط مرکزی بیش از نیاز به دریافت نور و هوای تازه به تجلی فرهنگی غنی در زبان معماری برخواهیم خورد. با مازستا همراه باشید تا جزییاتی از معماری اعراب از نگاه غربی‌ها را در اختیارتان قرار دهیم.

[نویسنده مقاله (Dima Stouhi) تحت تاثیر معماری اعراب بوده و معماری ایرانی را که سرشار از نمونه‌های این چنینی است بررسی نکرده‌است، به هر جهت بررسی معماری خانه‌های کشور‌های همسایه و یا برداشت‌هایی از معماری ایرانی، از زاویه‌ی نگاه فرهنگ‌های مختلف خالی از لطف نیست.]

معماری اعراب

شواهد حاکی از این است که اول بار چنین خانه‌هایی در بین‌النهرین ظاهر شده‌اند. مردمان این سرزمین این طرح معماری را ابتدا در صحرا برپا کردند و چادرهای خود را دور یک ویژگی مرکزی قرار دادند تا از حیوانات خود محافظت کنند. خیلی زود این امر به یک ویژگی ضروری در معماری عربی و اسلامی تبدیل شد که نیاز به یک فضای بسته اما باز در معماری مسکونی را پاسخ می‌داد.

زیرزمین

در شرایط آب و هوایی سخت نقش تعدیل کننده حرارتی ایفا می‌کند و فضای زندگی در فصل‌های گرم سال است از این فضا به عنوان انبار نیز استفاده می‌شود چرا که اعراب خواهر و برادران و فرزندان زیادی دارند و از این فضاها در زمان جنگ به عنوان پناه‌گاه و یا محل ذخیره سازی مواد غذایی استفاده می‌کنند.

طبقه‌ی همکف

پس از ورود به خانه از طریق یک راهرو باریک، بازدیدکنندگان تضاد فضایی را تجربه می‌کنند، زیرا از یک معماری بی‌آرایش و ساده به حیاطی بسیار تزئین شده با فضای سبز، یک حوض‌ و حکاکی‌های پرجزيیات تبدیل می‌شوند. هر چه خانه پرتزيین‌تر و بزرگتر باشد، خانواده ثروتمندتر است. درهای خارجی اغلب پانل های چوبی دو تایی با صفحات تقویت کننده سرب و فولاد هستند. از بیرون، خانه ها اغلب بدون تزئین رها می شوند تا نشان‌دهنده حیا و امنیت باشند و از قضاوت یا توجه رهگذران اجتناب کنند. با این حال، فضای داخلی فضایی بسیار تزیین شده با الگوهای هندسی پیچیده و جزئیات روی نرده ها، مبلمان، کاشی کاری ها و قرنیزهای پنجره است. محوطه سازی نیز از ویژگی‌های مهم خانه‌های حیاط دار سنتی است. ساکنان دیوارهای داخلی را با بوته های یاس و گل رز می‌پوشانند و درختان پرتقال یا لیمو را در اطراف حیاط پراکنده می‌کنند. طبقه همکف از نظر عملکرد و امکانات شامل آشپزخانه، سرویس بهداشتی و پذیرایی می‌باشد.

طبقه اول

ساکنان از طریق یک راه پله چوبی یا سنگی به طبقه اول از حیاط دسترسی دارند. تقسیم بندی فضایی طبقه اول به اندازه نفرات صاحب‌خانه بستگی دارد. در صورتی که این خانه خانواده‌های بزرگ را در خود جای دهد، اتاق های کوچک آپارتمان مانند ساخته می‌شوند. برای خانواده‌های کوچکتر، اتاق خواب‌های خصوصی بزرگ و منظم ساخته می‌شود.

حیاط مرکزی در معماری معاصر

گونه‌شناسی معماری خانه‌های حیاط مرکزی و ویژگی‌های سودمند آن از فرهنگ‌ها و نسل‌ها فراتر رفته و به چیدمان‌های مسکونی معاصر راه یافته است. در بافت شهری متراکم امروزی، این فضاها مزایای زیادی را برای طراحی به ارمغان می‌آورند، مانند افزایش نور طبیعی و بهبود شرایط تهویه، در حالی که دسترسی مستقیم به بیرون و طبیعت را برای ساکنان فراهم می‌کنند.