داستان گانوی، دهکده‌ی شناور

گانوی بزرگترین روستای شناور آفریقا واقع در جمهوری بنین، وسط دریاچه‌ی نوکوعه(Nokoue)  قرار گرفته‌است. قدمت این دهکده با خانه‌های چوبی رنگارنگش که در کنار جزایر مصنوعی قرارگرفته‌اند به قرن هفدهم برمی‌گردد. با مازستا همراه باشید تا جزییاتی از داستان گانوی، دهکده‌ی شناور را در اختیار شما قرار دهیم. برای مطالعه‌ی مطالب معماری وارد بخش «دنیای معماری» شوید.

معماری منحصر به فرد این روستا از تاریخچه‌ی قبیله‌ی توفو (Tofinu tribe) نشات می‌گیرد که آن‌را به امید پناهی از تجارت برده ساخته‌اند. در طول تاریخ آن‌ها زندگی خود را برپایه‌ی فعالیت‌ پرورش آبزیان پیش‌برده‌اند و حالا گانوی به یک جاذبه‌ی گردشگری برای جمهوری بنین تبدیل شده‌است. گانوی سال 1996 در یونسکو ثبت جهانی شد و از آن پس هجوم گردشگران و اقدامات اکولوژیکی بر زندگی بومیان و فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها اثر گذاشته‌است، علاوه بر این، شیوه‌های سنتی ساختمان جای خود را به شیوه‌های مدرن داده‌اند و روستا با چالش‌های زیست‌محیطی مداوم مواجه است. با این وجود، سبک زندگی منحصر به فرد مردم محلی در اطراف آب هنوز هم درس‌های زیادی برای طراحی شهرهای شناور آینده ارائه می‌دهد.

گانوی مردمانی از آفریقای غربی بودند که در ماهیگیری مهارت داشتند که به نام واترمن شناخته می‌شدند و در سواحل بنین زندگی می‌کردند. آن‌ها روستای گانوی را در وسط دریاچه‌ی نوکوعه ساختند تا از خود در برابر قبیله‌ی توفو، که اعضای قبایل دیگر را به عنوان برده به پرتغالی‌ها می‌فروختند محافظت کنند. دریاچه علاوه بر اینکه مانعی فیزیکی بر سر راه قبیله‌ی توفو بود و خطر حمله‌ی آن‌هارا به گانوی کم می‌کرد از نظر اعتقادی نیز سدی محکم در برابر آن‌ها بود، توفو‌ها معتقد بودند به دلیل تقدس نباید به مردمان بر روی آب حمله کرد. با چنین ابتکاری گانوی ساخته شد و گانوی نام گرفته که به معنای “ما زنده مانده‌اییم” می‌باشد.

دهکده شناور محل زندگی حدود 45000 نفر است که در بیش از 3000 ساختمان در انواع مختلف زندگی می کنند، از جمله خانه‌ها، بانک‌ها، رستوران‌ها، بازارها، هتل‌ها، مدارس و فضاهای مذهبی. خانه‌های مسکونی عمدتاً از روش‌های سنتی پایه چوبی استفاده می‌کنند، در حالی که ساختمان‌های عمومی مانند مدارس و فضاهای مذهبی با روش‌های مدرن پایه‌های بتنی و بلوک‌های شنی ساخته می‌شوند. پایه‌های خانه‌های سنتی با چوب آبنوس قرمز ساخته‌شده‌است که در برابر هوا مقاوم است، در حالی که دیوارها با درخت بامبو و درخت خرما ساخته شده‌اند. سقف‌ها کاهگلی هستند یا اخیراً با ورق‌های فلزی راه راه جایگزین شده اند. این سازه‌ها برای طول عمر 15-20 سال ساخته و نگهداری می‌شوند و طبیعت آن‌ها را زودگذر می کند. مردم محلی موادی را انتخاب می‌کنند که در اکوسیستم آبی در طول زمان تجزیه می‌شوند و تأثیر منفی روی آن نمی‌گذارند.

علاوه  بر این، جزایر مصنوعی برای تکمیل یک طرح شهری، به عنوان حیاط شهری که دو یا چند خانه را به هم متصل می‌کنند، و همچنین خیابان‌های آبی بزرگ طراحی شدند تا امکان حرکت آسان با قایق رانی در تمام نقاط روستا را فراهم کنند. از آن‌جایی که دریاچه نوکوعه تنها 1-2 متر عمق دارد، ساکنان جامعه خاک را اطراف دریاچه برای ساختن این جزایر منتقل کردند. در ابتدا، این جزایر به عنوان فضاهایی برای آموزش راه رفتن به کودکان خردسال و مکانی برای اهلی کردن حیوانات در نظر گرفته شده بودند، اما از آن زمان به فضاهایی اجتماعی تبدیل شدند که خانواده‌ها و ویژگی‌های شهری را به هم متصل می‌کنند که به روستای شناور شخصیت منحصر به فردی می‌بخشد.

خانه‌های چوبی با تراس‌هایی رو به خیابان طراحی‌شده‌اند که امکان ارتباط اجتماعی و شفافیت در سراسر روستا را فراهم‌می‌کند. این طرح‌های اجتماعی-اکولوژیکی نوآورانه از طریق نسل‌ها منتقل‌شده‌اند و از روابط گونه‌های همزیست با دریاچه برای ایجاد محیط‌های شهری پایدار استفاده می‌کنند.

این دهکده شناور برای بیش از چهار قرن از طریق سیستم‌های شهری خود که به صورت محلی ساخته شده است، رشد کرده است و نام رمانتیک ونیز آفریقا را به خود اختصاص داده است. با این حال، ساکنان هنوز با چالش های زیادی روبرو هستند، در درجه اول فقدان سیستم‌های مدیریت فاضلاب و پسماند مناسب. سیستم‌های فاضلاب سنتی زباله‌ها را مستقیماً به داخل دریاچه منتقل‌می‌کنند که به دلیل افزایش جمعیت روستا برای آبزیان مضر و آلوده‌کننده شده است. علاوه بر این، به دلیل رقابت اقتصاد ماهیگیران محلی با اقتصاد تورمی حاصل از درآمد گردشگری، فقر در حال افزایش است. این چالش‌ها باعث می‌شود که روستای شناور به تدریج قادر به حمایت از سبک زندگی ساکنان محلی خود نباشد.

داستان گانوی داستانی است که در آن معماری محصول فرهنگی است که به محیط اطراف خود توجه دارد، به ویژه دریاچه نوکوعه. ساکنان دهکده احترام و مراقبت عمیقی برای دریاچه قائل بودند که بر طراحی معماری و سیستم شهری آن‌ها تأثیر گذاشت. محیط شهری روستای شناور با استفاده از سیستم‌های نوآورانه‌ای که ریشه در خلاقیت ساکنان داشت حفظ شد. شغل محلی این امر باعث تقویت رابطه مستقیم بین مردم، کار، سبک زندگی و پایداری روستا شد. دهکده شناور گانوی نه تنها به عنوان الگویی برای طراحی شهرهای شناور بالقوه بلکه برای نزدیک شدن به پایداری در معماری عمل می کند.